چگونه طراح تجربه کاربری (UX) شویم؟

تبدیل شدن به یک طراح تجربه کاربری حرفه‌ای به ترکیبی از خلاقیت و مهارت‌های فنی و اجتماعی احتیاج دارد. یکی از مهم‌ترین ابزارهایی که باید بتوانید در طراحی‌های خود به‌راحتی با آن کار کنید، ابزار Adobe Sketch است. نکته مهم دیگر این است که شما باید این مهارت را داشته باشید تا با گروه‌های مختلفی از مردم و کاربران در ارتباط باشید، رفتارهای آن‌ها را بشناسید و بتوانید آن‌ها را تحلیل و بررسی کنید. نظر کاربران و مشتریان خود را در مورد نمونه‌های اولیه، پروتوتایپ و وایرفریم‌هایتان بپرسید تا بتوانید طبق نتایج به دست آمده، طرح‌های خود را بهبود بخشید. باید بدانید که تبدیل شدن به یک طراح یو ایکس، کار ساده‌ای نیست؛ اما اگر به این کار علاقه داشته باشید، تمام مراحل آن را به راحتی طی خواهید کرد و به هدف خود خواهید رسید. در ابتدا باید بدانیم که دقیقه طراح یو ایکس کیست و چه وظایفی بر عهده دارد.

طراح UX کیست؟

تاکنون پاسخ‌ های بسیاری برای این سؤال داده‌شده است و با این حال جواب قطعی و نهایی برای آن وجود ندارد؛ اما یک مفهوم کلی برای این شغل وجود دارد که اکثر طراحان یو ایکس نیز با آن موافق هستند. طراحی UX، هنر و علم طراحی این موضوع است که کاربران چگونه یک محصول یا سرویس را از ابتدا تا انتها، تجربه می‌کنند. طراحان یو ایکس از ابزارهایی از جمله، فتوشاپ، اسکچ و ایلاستریتور برای ایجاد استوری برد، نمونه اولیه و نقشه سایت استفاده می‌کنند تا طراحی محصول را به پایان رسانده و آن را از طریق کاربران آزمایش کنند.

چه تفاوتی میان طراح UX و طراح UI وجود دارد؟

این دو نوع طراحی، بسیار به یکدیگر شبیه هستند و گاهی این دو نقش در برخی از شرکت‌ها با یکدیگر ادغام می‌شوند. هرچند در بسیاری از مواقع، نوع طراحی آن‌ها با یکدیگر هم‌پوشانی دارد، اما هیچ شباهتی به یکدیگر ندارند. طراح UX بر روی تجربه کاربر از محصول تمرکز دارد که این تجربه نیز به سفر کاربر در طول رابط‌های متعدد آن محصول مربوط می‌شود. طراح UI (User Interface) یا رابط کاربری نیز بر روی چگونگی ارتباط برقرار کردن کاربران با عناصر دیداری و راهنماهای محصول متمرکز است.

ویژگی‌های یک طراحی UX حرفه‌ای چیست؟

هرکسی با هر ویژگی و خصوصیاتی می‌تواند به یک طراح حرفه‌ای تبدیل شود، اما یک سری از ویژگی‌ها را می‌توان به‌عنوان عناصر اصلی یک طراح در نظر گرفت. از این رو شما باید ویژگی‌های زیر را در وجود خود تقویت کنید.

• اشتیاق فراوان

شما نباید به طراحی UX تنها به‌عنوان یک سرگرمی یا یک شغل نگاه کنید، بلکه باید به روش عمل کردن هر چیزی علاقه داشته باشید و هرلحظه، میزان ارتباط برقرار کردن کاربران با محصولات را جستجو، بررسی و تحلیل کنید.

• احساساتی

به منظور طراحی محصولاتی بزرگ، باید این قابلیت را داشته باشید تا مشکلات و سختی‌های افراد را احساس و درک کنید. شما باید بتوانید خود را به جای آن‌ها گذاشته و درک کنید که چرا برخی محصولات برای آن‌ها به‌درستی کار نمی‌کند، در حالی که عملکرد آن محصول برای شما کاملاً عادی و خوب است.

• روحیه همکاری بالا

طراحی تجربه کاربری را نمی‌توانید به تنهایی با موفقیت به پایان برسانید و البته انتظار نتیجه خوبی نیز داشته باشید. طراحی UX نیاز به همکاری و هم‌فکری با سایر افراد و تیم‌های دیگر دارد. افرادی شامل طراحان UI، برنامه نویسان، کاربران، مدیران سازمان و سرمایه‌گذاران در این کار نیز دخیل هستند. در تمام مراحل طراحی خود باید انتظار دریافت هر نوع بازخوردی از سمت این افراد داشته باشید و البته این بازخوردها را نیز به بهترین شکل در طرح خود اعمال کنید. با رعایت این مسئله، مطمئن باشید که تمام افراد و مهم‌تر از همه، خودتان از طرح نهایی، رضایت کامل را خواهید داشت.

• پشتکار فراوان

باید به این موضوع توجه داشته باشید که با انتخاب طراحی UX، رشته‌ای را انتخاب کرده‌اید که بسیاری از مسائل و نکات آن را خودتان باید بیابید و بیاموزید. مطمئناً نکات بسیاری در دوره‌های آموزشی طراحی از قلم خواهند افتاد. پس باید با تحقیق، جستجو و پشتکار زیاد، به این نوع طراحی کاملاً مسلط شوید.

• علاقه شدید به تکنولوژی

برای ورود به این رشته باید علاقه زیادی به تکنولوژی داشته باشید و میزان علاقهٔ افراد به تکنولوژی را نیز درک کنید. توجه داشته باشید که بدون تمایلی به تکنولوژی و مسائل روز مرتبط با آن، نمی‌توانید همگام با علایق کاربران پیش رفته و طراحی‌های جذابی داشته باشید. اگر شما نیز شغل طراحی یو ایکس را برای خود انتخاب کرده‌اید و قصد دارید آن را با تجربه‌ای بسیار کم از طراحی UX شروع کنید، کار بسیار سختی را انتخاب نموده‌اید. باید توجه داشت که هیچ شرکت و کارفرمایی به دنبال طراحی کم تجربه برای خود نیست. پس در ابتدا نیاز است که به دنبال کسب تجربه بیشتر در این زمینه باشید تا پورتفولیو پرباری را بتوانید به افراد ارائه دهید.

در ادامه مقاله به مراحل مورد نیاز برای تبدیل شدن به یک طراح تجربه کاربری می‌پردازیم.

1. بسیار مطالعه کنید

کتاب‌ های زیادی در زمینه طراحی UX تاکنون تألیف شده که طراحان باتجربه نیز خواندن آن‌ها را به شما توصیه می‌کنند. در این مقاله نیز ۳ مورد از مشهورترین کتاب‌ها را به شما معرفی می‌کنیم:

• The Design of Everyday Things: کتاب «طراحی چیزهای روزمره» نوشته دان نورمن، رئیس موسسه علوم شناختی در دانشگاه کالیفرنیا، یکی از منابع اصلی در مورد اینکه چگونه و چرا برخی از محصولات، مشتریان را راضی کرده و برخی دیگر محصولات، افراد را ناامید می‌کنند. وی در این کتاب تنها در مورد طراحی محصولات دیجیتال و نرم‌افزارها صحبت نکرده، بلکه طراحی اشیا و وسایلی از جمله میز و صندلی را تحت پوشش قرار داده است. با خواندن این کتاب، دیدگاهی کاملاً متفاوت نسبت به طراحی همه‌چیز اطراف خود خواهید داشت و نوع تفکر شما برای همیشه تغییر خواهد کرد.

• Smashing UX Design: کتاب «طراحی UX فوق‌العاده»، یکی از بهترین تعریف‌ها را به‌عنوان مقدمه‌ای برای طراحی یو ایکس دارد که برای افرادی که به‌تازگی وارد این رشته شده‌اند بسیار مفید است. این کتاب، نگاهی به جزئیات ۱۶ مورد از معمول‌ترین طراحی‌های یو ایکس و ابزارهای تحقیقاتی را در این موضوع دارد. همچنین مجموعه‌ای از بررسی‌های موردی (case study) پروژه‌هایی واقعی در این کتاب گنجانده شده است و توضیح می‌دهد که چرا برخی تکنیک‌های خاص در شرایطی خاص مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

• Don’t Make Me Think: کتاب «من را به تفکر وادار نکن» نوشتهٔ استیو کراگ، متخصص طراحی UX و مهندس اطلاعات، در سال ۲۰۰۰ میلادی منتشر شده و به عنوان یکی از مهم‌ترین کتاب‌های کاربردپذیری در سطح وب تبدیل شده است. کتاب‌های بسیار دیگری نیز در زمینه طراحی تجربه کاربری در مورد این کتاب محبوب نوشته شده است.

کتاب‌های زیاد دیگری را می‌توانید در این زمینه مطالعه کنید، اما با مطالعه این سه کتاب برتر، به جامع‌ترین دانش از طراحی تجربه کاربری دست پیدا خواهید کرد. به جز کتاب‌ها، منابع مفیدی از جمله مطالب وبلاگ، پادکست‌ها و مقالات معتبری در سطح اینترنت در دسترس شما است که می‌توانید با مطالعه آن‌ها در زمان استراحت خود، دانش طراحی خود را افزایش داده و بروز باشید. هر چه قدر بیشتر مطالعه داشته باشید، برای قدم بعدی تبدیل شدن به طراح یو ایکس حرفه‌ای، آماده‌تر خواهید شد.

2. فرد متخصصی را به عنوان راهنما پیدا کنید

یکی از بهترین دارایی‌های شما در طول تبدیل شدن به یک طراح حرفه‌ای، داشتن یک راهنمای خوب است. راهنما فردی است که همیشه می‌توانید پرسش‌های خود را از او بپرسید، فردی که منبع کاملی از اطلاعات است، تجربه فراوانی در زمینه طراحی یو ایکس داشته و زمان زیادی را به این کار اختصاص داده است.

به منظور یافتن چنین شخصی، باید عضوی از انجمن طراحان تجربه کاربری شوید. در کنفرانس‌ها و جلسه‌ها، حضوری فعال داشته باشید و سعی کنید با متخصصان این حوزه، معاشرت بیشتری داشته باشید. زمانی که فرد مورد نظر خود را یافتید، وی را به صرف یک عصرانه دعوت کنید تا رابطه بهتری با او پیدا کنید. البته این امر بسیار مهم است که وقت این افراد را بیش از حد نگیرید و یا تقاضای کار از آن‌ها نکنید (مگر اینکه خودشان، جایگاهی را به شما پیشنهاد کنند). بدین طریق می‌توانید از دانش و تجربیات آن‌ها به خوبی استفاده کنید و آن‌ها را در طراحی‌های خود بکار گیرید.

3. در دوره طراحی تجربه کاربری ثبت نام کنید

تنها داشتن یک راهنما برای آموختن نکات و جزئیات قوانین طراحی یو ایکس کافی نیست. از آنجایی که نمی‌توان مطمئن شد شخص راهنما، زمان کافی برای آموزش شما داشته باشد، باید نکات و سرفصل‌ها را از طریق یک دوره آموزشی و با شرکت در کارگاه‌های عملی زیر نظر آن‌ها بیاموزید. با این کار، پیش از ورود به دنیای واقعی برای اعمال طرح‌های خود، با نکات بیشتری آشنا شده و آمادگی بیشتری برای حضور در محیط کار پیدا خواهید کرد.

یک دوره آموزشی طراحی تجربه کاربری خوب، شما را با اکثر مفاهیم طراحی UX، ابزارها و منابع آن آشنا کرده و راه استفاده از آن‌ها را به شما می‌آموزد. از آنجایی که کدنویسی، پیش‌نیاز دوره‌های آموزشی طراحی تجربه کاربری نیست، مسلماً آشنایی با پایه‌ترین انواع کد (html و CSS) در درازمدت نیز کمک بسیاری به شما خواهد کرد. با داشتن دانش کدنویسی، می‌توانید در بین رقیب‌های خود، از اعتبار بیشتری برخوردار باشید، چرا که با این کار، قابلیت‌های بیشتری را به خود اضافه نموده‌اید.

از همه مهم‌تر اینکه در دوره‌های آموزشی، نکات و روش‌های به روز را برای طراحی، آموزش خواهید دید و به این ترتیب، دانش و اطلاعات بهتری را برای این کار خواهید داشت. چرا که در طراحی باید به روز باشید و با سلیقه‌های افراد، هر روز طراحی‌های خود را کامل کنید.

4. چندین نمونه واقعی طراحی UX انجام دهید

تا اینجا، توانسته‌اید تجربه‌ای در حد کلاس کسب کنید، اما برای افزایش دانش و البته اعتبار خود، به چند نمونه واقعی از طراحی تجربه کاربری نیاز خواهید داشت. افرادی که به دنبال استخدام طراح یو ایکس هستند، در واقع میزان توانایی شما را در حل مشکلات، فعالیت تیمی، رعایت زمان پایان کار و رفتار شما نسبت به محدودیت بودجه را بررسی خواهند کرد. تنها روش برای ثابت کردن ویژگی‌های خود در این موارد، از طریق بیان بررسی موردی (case study) پروژه‌های قبلی خود است. برای دست یافتن به چنین تجربه‌هایی باید به دنبال پروژه‌های واقعی با کاربران واقعی، اعضای تیم واقعی و البته محدودیت‌های واقعی باشید.

بهترین راه برای یافتن پروژه مناسب خود چیست؟ به دنبال فردی باشید که برای وب‌سایت خود نیاز شدیدی به طراح UX دارد و البته توانایی پرداخت دستمزد کافی برای یک طراح یو ایکس حرفه‌ای را ندارد. یا اینکه به فردی با نیاز شدید به وب‌سایت یا یکی از آشناهای خود، پیشنهاد طراحی یو ایکس سایت وی را بدهید. می‌توانید به دنبال افرادی باشید که هنوز سایت خود را راه‌اندازی نکرده‌اند، به عنوان مثال مدارس کوچک یا مهدکودک محلی خود را برای ایجاد وب‌سایت ترغیب کنید و به آن‌ها بگویید که به‌صورت رایگان یا در قبال دریافت مبلغی بسیار کم، طراحی یو ایکس آن‌ها را انجام خواهید داد. بدین ترتیب می‌توانید پورتفولیوی خود را با پروژه‌هایی واقعی ایجاد کرده و در آینده نه‌چندان دور برای شرکت‌های حرفه‌ای، درخواست همکاری ارسال نمایید. نکته کلیدی این مرحله: از آنجایی که انجام آزمایش کاربردپذیری، بخش کلیدی طراحی تجربه کاربری است، اعمال این آزمایش را برای بهبود طرح‌های خود فراموش نکنید.

5. کار رسمی خود را شروع کنید

تا اینجای کار، محتواهای زیادی را در خصوص طراحی تجربه کاربری مطالعه کرده‌اید، راهنمای خود را یافته‌اید، در یک دوره یا دوره‌های متعدد آموزشی شرکت کرده‌اید و پورتفولیو خود را با پروژه‌هایی واقعی ساخته‌اید. تمام این موارد به این معناست که شما آمادگی لازم را برای یافتن شغلی اصلی خود پیدا کردید.

به منظور یافتن جایگاهی مناسب، به شرکت‌های متعددی درخواست همکاری خود را همراه با فایل روزمه و پورتفولیو ارسال نمایید. در کنفرانس‌های مرتبط شرکت کرده و با افراد زیادی شبکه‌سازی کنید. فراموش نکنید که راه ارتباطی خود را با این افراد در میان بگذارید. در این زمان نیز می‌توانید از راهنمای خود درخواست کنید که در صورت آگاهی از موقعیت شغلی مناسب، شما را در جریان آن قرار دهد. مطمئن باشید در میان تمام این افرادی که با آن‌ها تعامل داشته‌اید یا برای آن‌ها رزومه ارسال کرده‌اید، افرادی متوجه کیفیت کار شما خواهند شد و درخواست شما را قبول خواهند کرد.

6. دست از یادگیری نکشید

حتی پس از شروع کار خود به صورت رسمی، دست از یادگیری نکشید. یادگیری نکات و جزئیات بیشتر در هر زمینه، هیچ انتهایی ندارد. سعی کنید همیشه اطلاعات خود را در زمینه فعالیت خود، به روز نگه دارید. کار با ابزارهای جدید طراحی را خیلی سریع یاد بگیرید و از آن‌ها در طراحی‌های خود استفاده کنید. در این زمان شما در جایگاهی هستید که بتوانید افراد تازه‌کار در زمینه طراحی تجربه کاربری، راهنمایی کنید و تجربیات و دانش خود را با آن‌ها به اشتراک بگذارید.

در این مقاله، با طراح تجربه کاربری، ویژگی‌ها و وظایف وی آشنا شدیم. با رعایت مراحل گفته شده نیز می‌توانید به شغل دلخواه خود، طراح UX تبدیل شده و طراحی بسیاری از محصولات را بر عهده بگیرید و به یکی از متخصصین این حوزه تبدیل شوید.